Tìm hiểu công đoàn là gì? Chức năng và vai trò của Công đoàn Việt Nam

Đối với mỗi người lao động, công đoàn là một cụm từ vô cùng quen thuộc. Tuy nhiên, rất ít người có thể hiểu rõ công đoàn là gì, nó có vai trò, chức năng, ý nghĩa gì đối với xã hội. Ngày Công đoàn Việt Nam đang đến gần, cùng Printgo tìm hiểu kỹ hơn về Công đoàn Việt Nam nha.

Công đoàn là gì?

Công đoàn là một tổ chức chính trị - xã hội lớn của giai cấp công nhân, được thành lập trên cơ sở tự nguyện và là một thành viên trong hệ thống chính trị của xã hội Việt Nam. Công đoàn được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đại diện cho các cán bộ, công nhân viên chức và những người lao động nói chung phối hợp với các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế - xã hội bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của người lao động. Ngoài ra, Công đoàn tham gia vào quản lý nhà nước, kinh tế - xã hội và kiểm tra, giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước, các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp cả nước. Cùng với đó, Công đoàn có trách nhiệm vận động người lao động học tập để nâng cao trình độ và kỹ năng nghề nghiệp đồng thời chấp hành tốt pháp luật nhà nước, xây dựng và bảo vệ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Lịch sử ra đời của Công đoàn Việt Nam

Vào cuối năm 1924, đầu năm 1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), đồng chí Nguyễn Ái Quốc - Người đặt cơ sở lý luận cho Công đoàn Việt Nam và là lãnh tụ vĩ đại của đất nước Việt Nam đã đưa ra tôn chỉ mục đích hoạt động của Công hội. Người đã đào tạo các cán bộ ưu tú trong tổ chức thanh niên cách mạng đồng chí hội mà nòng cốt là Cộng Sản Đoàn Người và đề ra việc “vô sản hóa, vận động giáo dục công nhân trong các xí nghiệp hầm mỏ, đồn điền vào tổ chức Công hội.

Cuối năm 1928, đầu năm 1929, tại các xí nghiệp, nhiều tổ chức Công hội Đỏ được thành lập và phát triển, sau đó được thống nhất thành tổng Công hội Đỏ cấp tỉnh, thành phố (gồm có Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Hòn Gai).

Trước sự đòi hỏi và yêu cầu của phong trào công nhân, ngày 28/7/1929, tại số nhà 15 phố Hàng Nón, Hà Nội, Đại hội thành lập tổng Công hội Đỏ miền Bắc được tổ chức. Tham dự Đại hội có các đại biểu của tổng Công hội các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Nam Định, Hải Phòng, khu mỏ Đông Triều, Mạo Khê (Quảng Ninh).

Đại hội đã thông qua các nhiệm vụ đấu tranh và điều lệ tóm tắt, quyết định cho xuất bản tờ báo Lao động và tạp chí Công hội Đỏ làm cơ quan ngôn luận và nghiên cứu lý luận của Công hội Đỏ đồng thời tiến hành bầu Ban Chấp hành Trung ương Lâm thời Tổng Công hội Đỏ do Nguyễn Đức Cảnh - đồng chí của Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Lâm thời Đông Dương Cộng sản Đảng đứng đầu.

Nối tiếp thành công của miền Bắc, các tổng Công hội Đỏ ở miền Trung, miền Nam được thành lập. Năm 1930, tổng Công hội Đỏ đã hoạt động trên khắp cả nước. Trải qua nhiều thời kỳ cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Công đoàn Việt Nam đã nhiều lần đổi tên để phù hợp với nhiệm vụ của từng giai đoạn. Đến nay, Công đoàn Việt Nam được đổi tên thành Tổng liên đoàn lao động Việt Nam. 

Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam là ngày nào?

Bộ chính trị, ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam đã có quyết định lấy ngày 28/7/1929, ngày họp đại hội thành lập tổng Công Hội đỏ đầu tiên ở miền Bắc làm ngày thành lập Công Đoàn Việt Nam. Đại hội đại biểu Công Đoàn toàn quốc lần V (được tổ chức vào tháng 11/1983) họp tại thủ đô Hà Nội đã đồng lòng nhất trí thông qua nghị quyết lấy ngày 28/7/1929 làm ngày thành lập Tổng liên đoàn lao động Việt Nam.

Vị trí của Công đoàn Việt Nam

Công đoàn Việt Nam là thành viên trong hệ thống chính trị xã hội Việt Nam:

• Đối với Đảng, Công đoàn Việt Nam chịu sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, là sợi dây nối liền mối quan hệ của quần chúng với Đảng.

• Với Nhà nước, Công đoàn Việt Nam là người cộng tác thân thiết, hai bên bình đẳng tôn trọng lẫn nhau. Nhà nước tạo điều kiện về pháp lý và cơ sở vật chất cho Công đoàn Việt Nam hoạt động thuận lợi.

Đối với các tổ chức chính trị, xã hội khác, Công đoàn Việt Nam là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, là hạt nhân trong khối liên minh Công - Nông - Trí thức. Hai bên luôn tôn trọng, tạo điều kiện cho nhau hoạt động và luôn bình đẳng với nhau.

Vai trò của công đoàn Việt Nam

Qua từng thời kỳ, vai trò của Công đoàn Việt Nam ngày càng trở nên quan trọng. Ngày nay, khi đất nước đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vai trò của Công đoàn Việt Nam được thể hiện rõ qua các lĩnh vực:

• Trong lĩnh vực chính trị: Công đoàn Việt Nam góp phần xây dựng và nâng cao hiệu quả của hệ thống chính trị - xã hội, từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Công đoàn có vai trò là cầu nối tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân, không chỉ bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động mà còn đảm bảo rằng pháp luật luôn được thực thi để Nhà nước thực sự là Nhà nước của dân, do dân và vì dân nhằm mục đích mang lại sự ổn định về chính trị.

• Trong lĩnh vực kinh tế: Công đoàn Việt Nam tham gia với vai trò xây dựng và hoàn thiện cơ chế quản lý kinh tế nhằm xóa bỏ quan liêu, bao cấp. Bên cạnh việc củng cố những thành tựu kinh tế văn hoá và khoa học kỹ thuật đã đạt được trong những năm qua cần phải tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả của các hoạt động kinh tế trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Ngoài ra cần đẩy mạnh hơn nữa quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, nâng cao vai trò kinh tế tri thức ở Việt Nam, góp phần đưa đất nước nhanh chóng hội nhập với khu vực và thế giới. 

• Trong lĩnh vực văn hoá - tư tưởng: Trong nền kinh tế nhiều thành phần như ở Việt Nam, Công đoàn có vai trò quan trọng trong việc giáo dục công nhân, viên chức và người lao động nâng cao kiến thức, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động, phát huy những giá trị của văn hoá dân tộc và tiếp thu những thành tựu của văn hóa thế giới để xây dựng nền văn hoá hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.

• Trong lĩnh vực xã hội: Công đoàn Việt Nam có trách nhiệm tham gia xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh cả về số lượng và chất lượng, giáo dục nâng cao trình độ giác ngộ chính trị để giai cấp công nhân thực sự trở thành một lực lượng trong nòng cốt của khối liên minh công - nông - trí thức và là nền tảng của khối đại đoàn kết dân tộc, là cơ sở vững chắc đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng đồng thời tăng cường sức mạnh của Nhà nước.

Chức năng của Công đoàn Việt Nam

Công đoàn Việt Nam có tất cả ba chức năng:

• Công đoàn Việt Nam đại diện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, có trách nhiệm cùng với Nhà nước phát triển sản xuất, giải quyết việc làm, cải thiện đời sống tinh thần và vật chất của người lao động.

• Công đoàn đại diện cho người lao động thực hiện quyền kiểm tra, giám sát các hoạt động của cơ quan, đơn vị, tổ chức theo đúng quy định của pháp luật.

• Công đoàn Việt Nam phải có trách nhiệm tổ chức, giáo dục động viên người lao động phát huy tốt vai trò làm chủ đất nước, thực hiện nghĩa vụ công dân, tham gia xây dựng và phát triển, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa.

Các chức năng của Công đoàn đan xen tương tác lẫn nhau tạo thành một hệ thống đồng bộ. Trong đó, chức năng bảo vệ quyền, lợi ích người lao động có ý nghĩa trung tâm và là mục tiêu hoạt động chính của Công đoàn. Làm tốt chức năng này có thể định ra các nhiệm vụ cụ thể khác nhau của Công đoàn.

Xem thêm: Công đoàn trong công ty là gì? Vai trò và ý nghĩa

Quyền, trách nhiệm của công đoàn Việt Nam

Công đoàn Việt Nam là đại diện cho người lao động tham gia với Nhà nước xây dựng và tiến hành thực hiện các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, các chính sách, chủ trương liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động và cả về cơ chế quản lý.

Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có quyền được tham dự hội nghị Hội đồng Bộ trưởng. Chủ tịch Công đoàn các cấp được tham gia dự hội nghị của cơ quan Nhà nước, đơn vị, tổ chức có nội dung bàn về những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động.

Công đoàn Việt Nam có trách nhiệm tuyên truyền và giáo dục người lao động về Hiến pháp và pháp luật để người lao động có ý thức chấp hành tốt và bảo vệ pháp luật và tích cực tham gia xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, nâng cao năng suất, hiệu quả làm việc, đảm bảo tính kỷ luật và chất lượng công việc.

Công đoàn Việt Nam phối hợp với các cơ quan, đơn vị, tổ chức bảo đảm thực hiện quyền làm chủ của người lao động theo quy định của pháp luật đồng thời tổ chức  phong trào thi đua, phát huy mọi tiềm năng của người lao động thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội.

Qua bài viết trên, hy vọng mọi người có thể hiểu rõ hơn về Công đoàn Việt Nam. Sắp tới là ngày lễ kỷ niệm ngày thành lập Công đoàn Việt Nam, hãy chuẩn bị cho mình những lời chúc tốt đẹp nhất để gửi đến Công đoàn Việt Nam.

Nếu các bạn muốn in những tấm thiệp để bày tỏ lời chúc của mình, Printgo luôn sẵn sàng phục vụ với dịch vụ hiện đại và tận tâm nhất.